استفاده از دانش بومي زنان و مردان عشاير راهكاري مناسب جهت حفظ اكوسيستم‌هاي طبيعي

متين خواه سيدحميد ، گياه و زيست بوم

امروزه تحقيقات بر ارتباط بين دانش‌بومي و توسعه پايدار تأكيد مي‌كند. مطالعه‌ي حاضر با هدف شناخت گونه‌هاي درختي و درختچه‌اي مهم در تعليف دام بر پايه‌ي دانش‌بومي انجام شده‌است. بدين منظور ابتدا ليستي از گونه‌ها‌ي درختي و درختچه‌اي در استان كهگيلويه و بويراحمد تهيه گرديد. جامعه‌ي آماري اين مطالعه را عشاير ايل بويراحمدي به لحاظ اينكه بزرگترين ايل استان مي‌باشد و در تمام مناطق جغرافيايي استان در فصول مختلف سال سكني مي‌گزينند، تشكيل داد. با استفاده از روش نمونه‌گيري طبقه‌بندي شده و بكارگيري فرمول كوكران حجم نمونه 36 عدد بدست آمد. داده‌هاي آماري اين مطالعه به‌كمك پرسشنامه جمع‌آوري و با استفاده از تجزيه و تحليل يك متغيره و نمودارهاي توزيع فراواني آناليز آماري صورت گرفت. سؤالات پرسشنامه‌ها بر اساس ارزش‌رجحاني دام از گونه‌ها، ترجيح قسمت‌هاي مختلف گياهي (برگ، سرشاخه و ميوه)، پراكنش جغرافيايي گونه‌هاي تعليفي در اقاليم سردسير، گرمسير و ميانبند استان، فصل مصرف از گونه‌ها و نهايتاً نوع دام (گوسفند يا بز) مي‌باشد، طراحي شد. در مجموع نتايج به‌دست آمده نشان مي‌دهد كه بنا به اظهارات كاربران محلي ميزان استفاده دام‌ها از گونه‌هايي همچون گلابي‌وحشي، بلوط، پسته‌ي‌وحشي، بادام‌كوهي و كيكم، به علت خوشخوراكي و در دسترس بودن از ساير گونه‌ها بالاتر است، همچنين   اكثر گونه‌هاي مصرفي متعلق يه اقليم سردسيري هستند كه از جمله‌ي آن‌ها مي‌توان به بيد، زالزالك، پده، گلابي‌وحشي اشاره كرد. در زمينه مصرف دام از گونه‌ها، تعليف بز از همه‌ي گونه‌هاي قابل استفاده دام بيشتر از گوسفند بوده‌است. پيامدهاي مفيد بكارگيري دانش‌بومي در برنامه‌هاي مختلف و نقشي كه مي‌تواند در رهيافت‌هاي مشاركتي توسعه داشته باشد، باعث افزايش علاقه‌ي برنامه‌ريزان و تصميم‌گيرندگان جوامع جهت حفظ اكوسيستم‌هاي طبيعي باشد.